Tại sao động đất khó dự đoán?

Thứ năm, 09/02/2023

Động đất xảy ra quá nhanh, không có dấu hiệu cảnh báo trước và do nhiều yếu tố địa chất phức tạp chi phối nên không thể dự đoán chính xác vị trí và thời gian xảy ra.

Nhân viên cứu hộ tìm kiếm người sống sót trong một tòa nhà bị phá hủy ở Adana, Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: AP

Dù có nhiều tiến bộ trong khoa học công nghệ, giới nghiên cứu vẫn không thể biết chính xác động đất sẽ xảy ra khi nào và ở đâu. "Nếu có thể báo cho mọi người biết chuẩn xác khi nào một trận động đất sắp xảy ra, chúng tôi có thể tiến hành các biện pháp giảm thiểu thiệt hại. Nhưng Trái Đất là một hệ thống rất phức tạp", Wendy Bohon, nhà địa chất động đất ở Trung tâm bay vũ trụ Goddard của NASA tại Maryland, cho biết.

Một phần thách thức là bản chất động đất biến chúng thành sự kiện không thể dự đoán trước. Khi một trận động đất xảy, nó diễn ra rất nhanh. "Động đất không phải đoàn tàu chuyển động chậm và tăng dần tốc độ. Đó là sự kiện đột ngột gấp gáp", Ben van der Pluijm, giáo sư địa chất học ở Đại học Michigan nói.

Động đất cũng có xu hướng xảy ra mà hầu như không có dấu hiệu cảnh báo trước. Dù các nhà khoa học tìm hiểu những điềm báo trước như thay đổi trong âm thanh gần mặt đất, sự gia tăng hoạt động địa chấn trong khu vực, hành vi động vật, họ vẫn không thể xác định trận động đất đang tới gần. Việc thiếu mô hình rõ ràng khiến giới nghiên cứu khó có thể đưa ra dự báo đáng tin cậy như bản tin thời tiết.

Ngoài ra, những quá trình thúc đẩy động đất như va chạm của mảng kiến tạo và năng lượng tích tụ trong quá trình, có xu hướng diễn ra trong khoảng thời gian dài. Ví dụ, các nhà nghiên cứu có thể suy đoán động đất nhiều khả năng xảy ra ở một khu vực trong 200 năm tới. Đó là mốc cụ thể theo thang thời gian địa chất nhưng không phải theo thang thời gian của con người. "Chúng tôi có thể đoán động đất sẽ xảy ra ở đâu, thậm chí quy mô của động đất lớn trong vùng, nhưng điều đó không giúp chúng tôi thu hẹp mốc cụ thể theo thang thời gian của con người", van der Pluijm chia sẻ.

Ngay cả Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) cũng không thể dự đoán động đất lớn. Tuy nhiên, vẫn có nhiều phương pháp chuẩn bị. USGS đã phát triển một hệ thống cảnh báo sớm mang tên ShakeAlert giúp phát hiện bất kỳ trận động đất nào lớn xảy ra ở California, Oregon và Washington, sau đó phát cảnh báo qua sóng vô tuyến, TV và thiết bị di động. Trong phần lớn trường hợp, hệ thống chỉ cảnh báo trước vài giây, nhưng khoảng thời gian đó vô cùng quý giá.

"20 giây nghe có vẻ ngắn ngủi, nhưng chừng đó thời gian đủ để bạn tìm chỗ trú ẩn dưới bàn. Dù không phải dự đoán trước, ShakeAlert là một bước tiến khổng lồ bởi nó có thể giảm thiểu tác động không thể tránh khỏi", van der Pluijm nói.

Một trong những cách quan trọng nhất để chuẩn bị cho động đất là chú ý tới rủi ro. Đối với nhà làm luật, điều này có nghĩa cần đảm bảo bảo vệ cơ sở hạ tầng thiết yếu ở khu vực dễ xảy ra động đất.

Theo Yahoo và VNExpress