Phát hiện mới của các nhà khoa học Mỹ trong điều trị bệnh Parkinson

Thứ tư, 15/11/2017

Có không ít người khi có dấu hiệu run chân tay đều cho rằng mình mắc bệnh Parkinson, liệu quan niệm này có thực sự chính xác? Và bạn biết được bao nhiêu thông tin chính thống về căn bệnh của hệ thần kinh đang có xu hướng gia tăng này? Hãy cùng tìm hiểu về bệnh Parkinson qua thông tin từ Hiệp hội Thần Kinh Mỹ.

Bệnh Parkinson là gì?

Bệnh Parkinson hay liệt rung, là một bệnh thần kinh xảy ra do thoái hóa một nhóm tế bào (motor neuron) nhân xám ở đáy não, làm giảm sút một chất dẫn truyền thần kinh có tên là doopamin (DPM). DPM đảm nhiệm vai trò dẫn truyền tín hiệu thần kinh từ tế bào này sang tế bào khác, giúp tế bào não chỉ huy và kiểm soát cử động của các cơ bắp, đặc biệt là chân tay và mặt. Khi thiếu DPM, cơ bắp không vận động được như chỉ đạo bình thường của não, gây ra các triệu chứng đặc trưng của bệnh Parkinson là run tay chân, tăng trương lực cơ, co cứng, cử động chậm chạp, gây trở ngại lớn tới sinh hoạt và công việc hằng ngày của người bệnh. Bệnh có thể tiến triển nặng dần trong vài năm cho đến vài chục năm và đa số người bệnh ở giai đoạn cuối cùng đều bị mất khả năng vận động, sau đó tử vong do suy kiệt.

Người bệnh Parkinson gặp khó khăn khi vận động (ảnh minh họa)

Nguyên nhân gây ra bệnh Parkinson là gì?

Hiện nay khoa học vẫn chưa lý giải được nguyên nhân tại sao các tế bào não sản sinh chất dẫn truyền thần kinh lại bị thoái hóa và chết đi (còn gọi là motor neuron disease). Các nhà khoa học nghĩ tới nhiều yếu tố gây bệnh khác nhau như: do lớn tuổi, do di truyền, các yếu tố môi trường, thậm chí do virus...

Theo những nghiên cứu mới nhất năm 2015 cho thấy, sự chuyển hóa năng lượng quá mức của ty thể thuộc vùng chất đen trên não hay những bệnh lý tại đường tiêu hóa như viêm loét dạ dày, tá tràng cũng đóng một vai trò quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của bệnh Parkinson.

Bệnh Parkinson biểu hiện như thế nào?

Triệu chứng về vận động

Những triệu chứng rối loạn vận động cơ bản của bệnh Parkinson là: run, cứng đờ, cử động chậm chạp và rối loạn thăng bằng.

- Run: Là triệu chứng rất hay gặp, run có thể cả ở tay lẫn chân. Thường run sẽ rõ hơn khi nghỉ ngơi. Ví dụ: Khi người bệnh để 2 tay nghỉ trên đùi của mình, và nói sang chuyện khác một lúc thì run các ngón tay sẽ rõ hơn và nhiều hơn. Khi họ giơ tay cầm nắm một vật gì đó thì run lại giảm đi. Vì vậy, người ta nói run của bệnh Parkinson là run khi nghỉ. Nó trái ngược với chứng run vô căn hoặc run do bệnh tiểu não. Tuy vậy vẫn có gần 15% người bệnh Parkinson trong suốt quá trình điều trị không bao giờ có biểu hiện run.

- Cứng đờ các cơ bắp: Khó quay cổ, xoay người, khó trở mình khi nằm trên giường và làm những cử động khéo léo của các ngón tay. Nét mặt đờ đẫn, ít biểu lộ cảm xúc như người bình thường.

- Chậm vận động: Người bị Parkinson rất khó bắt đầu các cử động của mình, mọi việc đều làm rất chậm chạp ví dụ như: cài, mở khuy áo, xỏ giầy dép, cắt gọt trái cây. Chữ viết nhỏ dần và viết chậm.

- Rối loạn giữ thăng bằng: Người bệnh khó khăn khi ngồi xuống hoặc đứng dậy khỏi ghế, xoay trở dễ bị té, khi đi dễ bị ngã. Dáng người đi hơi còng xuống hoặc đầu hướng về phía trước.

Triệu chứng không thuộc về vận động

Những triệu chứng không thuộc về vận động có thể xuất hiện từ rất sớm, trước khi bệnh được chẩn đoán từ 5 - 10 năm, bao gồm:

- Thay đổi về giọng nói: Giọng nói nhỏ và khó nghe.

- Rối loạn giấc ngủ: Mất ngủ về đêm, thường cảm thấy khó ngủ, hay gặp ác mộng.

- Khuôn mặt ít biểu cảm: ít biểu lộ các cảm xúc như buồn vui, giận dữ hay chán nản…

- Táo bón: có thể xuất hiện từ rất sớm, thậm chí ngay từ trước 10 năm chẩn đoán parkinson. Đó là do bệnh làm ảnh hưởng đến hệ thần kinh tự chủ, làm giảm nhu động ruột và dẫn đến gây ra táo bón. Nếu biểu hiện này kéo dài hơn 3 tuần mà không phải do chế độ ăn uống sinh hoạt, thì rất có thể là triệu chứng sớm của bệnh parkinson.

- Thay đổi về khứu giác: Bệnh parkinson có thể làm tổn thương khứu giác, khiến người bệnh mất dần khả năng nhận biết mùi, ngửi mùi vị không chính xác, thậm chí không nhận biết được một số mùi đặc trưng như mùi của mít, sầu riêng…

Trong một nghiên cứu mới đây đăng trên tạp chí Khoa học của Mỹ, các nhà khoa học thuộc Đại học Northwestern, Mỹ đã phát hiện ra một nguyên nhân dẫn tới chết tế bào não ở bệnh nhân Parkinson và phương pháp sử dụng các chất chống oxy hóa để ngăn ngừa tổn thương tế bào não.

Các nghiên cứu trước đây cho thấy hiện tượng chết tế bào não liên quan đến hai cấu trúc trong tế bào, được gọi là ty thể (mitochondria) và tiêu thể (lysosome).

Sự tích tụ dopamine oxy hóa trong tế bào não khiến một số tiêu thể bị hỏng.

Trên cơ sở này, Chủ tịch khoa thần kinh học thuộc Đại học Northwestern, Dimitri Kranic và các đồng nghiệp thông qua nghiên cứu các tế bào não từ những bệnh nhân Parkinson, đã phát hiện một phản ứng dây chuyền về rối loạn chức năng ở hai cấu trúc tế bào nói trên, nguyên nhân do sự tích tụ của một chất dẫn truyền thần kinh bị lỗi, gọi là dopamine oxy hóa.

Sự tích tụ dopamine oxy hóa trong tế bào não khiến một số tiêu thể bị hỏng, do đó cũng làm hỏng các ty thể và những cấu trúc tế bào bị hỏng này lại đẩy nhanh sự tích tụ các chất dẫn truyền thần kinh bị lỗi. Kết quả một chu kỳ bị lỗi như vậy đã dẫn đến chết tế bào não.

Nhóm nghiên cứu tại Đại học Northwestern đã bắt đầu tìm cách làm gián đoạn quá trình trên. Một trong những chiến lược chủ chốt có hiệu quả trong các thí nghiệm là điều trị sớm các tế bào não trong quá trình này bằng các chất chống oxy hóa đặc hiệu.

Ông Kranic cho biết với cách tiếp cận này có thể làm suy yếu hoặc ngăn ngừa những tác hại của quá trình này đối với các tế bào thần kinh dopamine ở người, theo đó phát triển các liệu pháp chữa trị mới đối với bệnh Parkinson trong tương lai.

Nếu bệnh nhân được phát hiện bệnh sớm, việc điều trị bằng các chất chống oxy hóa có thể phá vỡ chu trình có hại nói trên.

Quốc Bảo tổng hợp (Nguồn: Khoahoctv)

Tags