Các Nhà khoa học Việt tìm ra chất chống ung thư từ thực vật

Thứ ba, 03/07/2018

Một số nghiên cứu đã chứng minh được tác dụng của thực vật trong việc ngăn ngừa và kiểm soát một số loại ung thư. Bằng sự tìm tòi và sáng tạo, các nhà khoa học Việt Nam đã khám phá ra chất chống ung thư từ các loại cây cỏ vô cùng quen thuộc trong đời sống hàng ngày

Nghiên cứu mới tìm ra chất quý từ cây rau dền có thể tiêu diệt tế bào ung thư

Cây rau dền cơm có tên khoa học là A. lividus L. (A. viridis L.), vốn được biết đến với nhiều tác dụng như thanh nhiệt, lợi tiểu, điều trị ong đốt, mụn nhọt. Ở các nước Ấn Độ, Philippines, rau dền cơm được dùng điều trị tiểu đường, thiếu máu. Các nghiên cứu về sinh học, dược lý hiện đại đã chỉ ra dền cơm có tác dụng chống ung thư, chống oxy hóa và kháng khuẩn.

Trong rau dền cơm có hợp chất quý chống lại tế bào ung thư. Ảnh: H.M

Để làm rõ các thành phần hóa học và hoạt tính sinh học, nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Thuốc, Viện Hóa sinh biển, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã thực hiện nghiên cứu và phân lập các hợp chất tự nhiên có trong cây rau dền cơm ở Việt Nam.
Trong hai năm nghiên cứu, từ mẫu rau dền cơm thu được ngoài tự nhiên, các nhà khoa học đã xác định thành phần acid béo gồm acid béo no, acid béo không no cũng như phân lập các hợp chất.
Trong số bảy hợp chất đã được phân lập, nhóm nghiên cứu phát hiện hợp chất 3,4-seco-olean-12-en-4-ol-3,28-dioic acid (AVE7) hiếm gặp. Hợp chất AVE7 thể hiện hoạt tính gây độc tế bào trên bốn dòng tế bào ung thư KB, HepG2, SK-LU-1 và MCF7 với IC50 từ 32.03 đến 43.45 μg/ml.

TS Lê Nguyễn Thành, thành viên nhóm nghiên cứu cho biết, hiện nhóm mới dùng hoạt chất tách chiết từ rau dền gây độc lên tế bào ung thư. Để kiểm nghiệm thực tế cũng như xác định được cơ chế gây độc sẽ cần thêm nhiều nghiên cứu. Đặc biệt, để tách chiết các hoạt chất sạch có tính năng gây độc lên tế bào ung thư với lượng lớn là khó khăn do lá rau dền nhiều diệp lục và các chất.
Mặc dù vậy giới chuyên môn đánh giá kết quả nghiên cứu này góp phần bổ sung dữ liệu về thành phần hóa học cũng như hoạt tính sinh học của cây dền cơm ở Việt Nam. Từ đây Việt Nam có thể định hướng cho các nghiên cứu sâu hơn về hoạt tính sinh học của rau dền cơm - loại rau xanh rất nhiều ngoài tự nhiên.

Nữ tiến sĩ tìm ra chất trị ung thư từ cây bù dẻ tía

PGS Nguyễn Thị Hoài, Trưởng khoa Dược, Đại học Y Dược (Đại học Huế) biết đến cây bù dẻ tía thật tình cờ. Chị kể, từ xưa đã nghe chuyện những ông lang, bà mế vùng dân tộc có bài thuốc chữa khỏi nhiều bệnh. Để kiểm nghiệm, chị tìm về bản làng, thu thập mẫu cây nghiên cứu. Chỉ có những bằng chứng khoa học mới đủ thuyết phục về tác dụng của cây dược liệu này.
Năm 2012, tại vùng núi Quảng Trị, chị chọn lọc được 30 mẫu cây thuốc và mất hơn một năm làm thí nghiệm phân tích, nghiên cứu, sàng lọc các mẫu dịch chiết xuất từ cây.
Bằng nhiều phương pháp, đến nay nhóm nghiên cứu công bố đã phân lập được hai hợp chất quý có trong cây bù dẻ tía. Chúng có hoạt tính mạnh, có thể ức chế sự phát triển và diệt tế bào ung thư.

Cây bù dẻ tía phân bố nhiều ở các khu rừng thứ sinh của Việt Nam.

Chia sẻ với PV, PGS Hoài cho biết, nhóm nghiên cứu mới dừng ở mức thử nghiệm lên tế bào ung thư trong ống nghiệm. Để đến bước làm ra sản phẩm thuốc bán trên thị trường còn một chặng đường rất dài, sẽ phải qua các bước thử độc tính, làm trên chuột thí nghiệm, các đánh giá lâm sàng.

“Các nghiên cứu trên ống nghiệm đã cho kết quả rất tốt nhưng khi tác động lên cơ thể sống cần thêm nhiều đánh giá. Phải xem tác dụng của hoạt chất lên cơ thể sống ra sao? Hoạt chất này chuyển hóa thế nào trong cơ thể? Cơ thể có khả năng hấp thu được hay gây ra độc tính...”, PGS Hoài nói và cho biết hiện chưa có kinh phí để triển khai tiếp các nghiên cứu này.

Chị lý giải, thông thường kinh phí nhà nước cấp cho đề tài nghiên cứu sẽ là năm nay cho đề tài này, năm sau đề tài khác. Vì thế khó để nghiên cứu đến cùng ra sản phẩm có thể thương mại. Mặc dù vậy chị vẫn mong ước nhận được đầu tư để tìm ra bài thuốc quý cho người dân sử dụng giá rẻ.

PGS.TS Nguyễn Thị Hoài. (Ảnh: Hà Phương).

Đánh giá cao ý nghĩa của công trình nghiên cứu này, Giải thưởng nghiên cứu khoa học dành cho nữ giới L’Oreal - UNESCO vì sự phát triển phụ nữ trong khoa học đã trao giải thưởng Nhà khoa hoc nữ xuất sắc năm 2017 cho PGS Nguyễn Thị Hoài.

Chị hiện sở hữu 84 công trình nghiên cứu đã công bố trên các tạp chí khoa học, trong đó có 21 công trình công bố trên tạp chí quốc tế chuyên ngành. Trong số này có nhiều nghiên cứu về cây dược liệu có tác dụng ngăn ngừa, ức chế các tế bào ung thư, oxy hóa.

Cây bù dẻ tía có tên khoa học là Uvaria grandiflora Roxb. ex Hornem, thuộc họ Annonaceae.
Bằng việc kết hợp các phương pháp sắc ký, hai saponin glycosid thuộc nhóm tritecpen là ardisiacrispin B (1) và sakurasosaponin (2) đã được phân lập từ phân đoạn n-butanol của cây bù dẻ tía. Cấu trúc của 2 saponin này được xác định bằng phổ cộng hưởng từ hạt nhân một chiều, hai chiều (1D, 2D-NMR), phổ khối bụi điện tử (ESI-MS). Đây là lần đầu tiên hai hợp chất này được phân lập từ chi bù dẻ (Uvaria), họ na (Annonaceae).
Bù dẻ tía là cây dây leo thân gỗ, dài 8-10 m, cành non có lông tơ màu vàng nâu. Lá lúc non có lông vàng, lúc già đổi màu nâu và có màu ôliu lúc khô.
Cây có hoa thường mọc đơn độc, cuống hoa dài 1-2cm, có 2 lá dạng lớn. Cây ra hoa vào tháng 4-6, có quả tháng 8-9 hàng năm. Bù dẻ tía mọc trong rừng thứ sinh, ở độ cao dưới 300m, phân bố tự nhiên ở nhiều nơi như: Thanh Hóa, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Khánh Hòa và Đồng Nai.
Ngoài ra, cây còn phân bố ở Ấn Độ, Mianma, Trung Quốc, Xrilanka, Malaysia và Indonesia.

Dong Tran tổng hợp (từ nguồn: VNE; khoahoc.tv)

Tags