Côn trùng ăn rác

Thứ hai, 20/01/2020

Hòa “ruồi”, Hòa “lính đen” là biệt danh gắn liền với Nguyễn Trọng Hòa từ lâu nay nhưng Hòa không phiền lòng, trái lại còn cảm thấy rất tự hào.

Sinh viên nuôi loài ruồi kì lạ để bắt chúng "ăn" rác

Hòa “ruồi”, Hòa “lính đen” là biệt danh gắn liền với Nguyễn Trọng Hòa từ lâu nay nhưng Hòa không phiền lòng, trái lại còn cảm thấy rất tự hào.

Sở dĩ Hòa có biệt danh này là vì anh và nhóm bạn đã nghiên cứu và sử dụng giống ruồi lính đen để xử lý chất thải hữu cơ, giúp giảm thiểu lượng rác thải tập kết về các bãi rác. Bên cạnh đó, vì có giá trị dinh dưỡng cao nên nhộng ruồi lính đen còn được dùng để làm thức ăn cho gia súc, gia cầm cũng như dùng làm phân bón hữu cơ cải tạo đất bạc màu, tăng độ tơi xốp cho đất mà không gây ảnh hưởng đến môi trường.

Nhóm nghiên cứu của Hòa gồm 4 thành viên đều là sinh viên khoa Kỹ thuật thực phẩm và môi trường, Trường đại học Nguyễn Tất Thành, cùng sự hướng dẫn của ThS. Lê Nguyễn.

Hòa cho biết, ruồi lính đen có nguồn gốc bắt nguồn từ Bắc Mỹ và có thể tiêu thụ các vật liệu hữu cơ phân hủy, bao gồm cả chất carrion (xác chết, vật liệu dơ bẩn). Ấu trùng ruồi lính đen phân hủy chất hữu cơ rất nhanh; sự phát triển của chúng phụ thuộc vào chất lượng và số lượng thức ăn cho vào.

Bã dứa dùng để nuôi ấu trùng ruồi lính đen.

Nhóm đã tiến hành nuôi thử nghiệm tại vùng Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang với chất nền là bã đậu được thu gom từ các lò làm đậu hủ và vỏ dứa được thu gom từ lò sản xuất kẹo. Tất cả được cho vào máy xay nhuyễn và làm thức ăn trực tiếp cho ấu trùng.
Ngoài nguồn thức ăn dồi dào, để có được ấu trùng khỏe mạnh làm tăng hiệu suất xử lý rác, theo Hòa cần nuôi chúng trong điều kiện nhiệt độ dao động từ 25 - 35 độ C, độ ẩm không khí 60 - 80%, độ ẩm thức ăn 70 - 90% với mật độ thông thường tầm 2 - 3g trứng/m2 cũng như độ dày chất nền dao động 2 - 4 cm, đây là điều kiện tốt nhất cho sự sinh trưởng và phát triển ấu trùng.

Nhóm cũng đã tạo ra thùng rác sinh học giúp phân loại và phân huỷ rác hữu cơ tại nhà bằng cách đục lỗ bên dưới để thu nước rỉ rác, đồng thời có máng thu ấu trùng bên trên. Việc sử dụng thùng rác sinh học tại hộ gia đình không chỉ tạo ra nguồn thức ăn cho vật nuôi, mà còn giúp phân loại chất thải tại nguồn, giảm thiểu lượng rác thải tập kết. Kết quả nghiên cứu cho thấy, ấu trùng ruồi lính đen phát triển nhanh trên hai hệ chất nền bã đậu hủ và bã dứa.

Cũng theo Trọng Hòa, nên cung cấp chất nền theo từng đợt riêng lẻ giúp ấu trùng xử lý triệt để chất thải trước khi chúng tạo ra mùi hôi; tránh việc cung cấp chất nền một lần trong suốt thời gian nuôi. Vì khi đó sức phân hủy ấu trùng không đủ, tạo điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn, nấm nem phát triển gây mùi hôi, làm tăng độ dày cũng như nhiệt độ trong chất nền.

Nguồn ánh sáng không được chiếu thẳng vào khu vực nuôi. Với chuồng nuôi, cần đảm bảo sàn nuôi phải láng, không có lỗ, khuyến cáo tráng bê tông hoặc dùng bạc lót, không nuôi trực tiếp trên mặt đất. Khi vào mùa mưa cần phải thận trọng cho việc nuôi ấu trùng, vì ấu trùng thích nghi với điều kiện nhiệt độ từ 27 độ C - 33 độ C.

Trong thế giới tự nhiên, ấu trùng ruồi lính đen được biết đến như một kẻ phàm ăn, có cấu trúc miệng rộng ăn tất cả các hợp chất hữu cơ một cách nhanh chóng khi các hợp chất có thời gian phân huỷ và tạo ra mùi, vì thế giúp loại bỏ được mùi hôi. Nhóm đã tiến hành thực nghiệm và kết quả cho thấy, chỉ bằng phương pháp ăn vào và tiêu hoá, ấu trùng có thể làm giảm từ 80 - 90% lượng chất thải cùng bất kỳ các mầm bệnh nào.

"Ruồi lính đen có thể tiêu thụ lượng thức ăn gấp 4 lần trọng lượng cơ thể trong ngày. Trong diện tích 1m2 (2 - 3g ấu trùng), ấu trùng ruồi lính đen có thể tiêu thụ 30kg rác sinh hoạt/ngày, còn trong thùng rác là 15kg rác thực phẩm/ngày", Hòa cho hay.
Việt Nam nằm trong vùng nhiệt đới gió mùa nóng khô, là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ruồi lính đen. Đặc biệt, ruồi lính đen đã được tổ chức nông thương Liên hiệp quốc (FAO) công nhận là giống côn trùng được ưu tiên xử lý rác thải và sử dụng hàm lượng protein thay thế cho tài nguyên cá đang cạn kiệt.

Ruồi lính đen có tên khoa học là Hermetia Illucens. Ruồi lính đen trưởng thành có màu đen, dài 12-20mm, có vòng đời khoảng 40 ngày, bắt đầu từ trứng, ấu trùng, nhộng và cuối cùng lột xác thành ruồi lính đen. Ruồi trưởng thành chỉ sống được khoảng một tuần rồi chết. Ruồi cái trưởng thành đẻ từ 500 - 800 trứng. Hiện trung bình một kg trứng ruồi được bán với giá 15-20 triệu đồng. Một kg trứng ruồi có thể nở và phát triển thành 3 đến 4 tấn nhộng.

Nuôi giun "ăn" rác

Tự tìm đọc các tài liệu, anh Nguyễn Anh Tuấn (Hà Nội) đã nuôi giun để dọn sạch các rác thải hữu cơ trong thùng rác. Thành công này có thể làm thay đổi quan điểm “sợ bẩn” khi nuôi giun trong nhà.

Xử lý rác thải hữu cơ bằng giun

Anh Tuấn cũng ấp ủ dự định kết hợp việc nuôi giun và trồng rau sạch tại nhà để tận dụng nguồn phân giun hữu ích.

Nuôi giun trong gầm bếp

Nguyễn Anh Tuấn là học viên của trường Cao đẳng Giao thông vận tải. Anh hiện đang trọ tại một căn hộ trong ngõ hẻm của phố Triều Khúc (Thanh Xuân, Hà Nội) cùng hai người bạn.

Vốn quan tâm đến công nghệ xanh và tham gia nhiều phong trào tình nguyện vì môi trường, Tuấn hăm hở thực hiện ý tưởng nuôi giun tại nhà sau khi tìm đọc những bài báo về việc nuôi giun để xử lý rác sinh hoạt đang được áp dụng phổ biến tại các gia đình ở nhiều nước trên thế giới như Canada, Nhật Bản và Trung Quốc.

Từ tháng 6/2009, mua được 10 kg sinh khối giun quế với giá 12.000 đồng một kg, anh cho tất cả vào một thùng nhựa có thể tích khoảng 40 lít và đặt vào gầm bếp. Nguồn thức ăn để nuôi giun chính là lượng rác hữu cơ thải ra từ quá trình sinh hoạt. Thật ngạc nhiên, lượng giun này có thể tiêu hóa hết lượng rác thải của cả ba người trong phòng trọ.

Trong quá trình nuôi giun, Tuấn nhận thấy giun quế có thể xử lý hữu hiệu hầu hết các loại rác hữu cơ như phụ phẩm rau củ quả, cơm và thức ăn thừa…, trừ các loại cứng như xương, vỏ trứng.

“Việc xử lý rác hữu cơ bằng giun thuận tiện và sạch sẽ hơn nhiều so với kiểu xử lý truyền thống là cho vào túi nylon và vứt ra đầu ngõ. Rác sau khi được giun tiêu hóa sẽ trở thành phân giun, một loại phân bón rất tốt cho cây”, Tuấn nói.

Giun nuôi trong nhà không hề gây bẩn. (Ảnh:Hồng Quân)

Gạt bỏ thành kiến về giun

Trong thùng giun, lớp thức ăn sẽ nằm ở phía trên, phân giun nằm ở dưới và giun tập trung nhiều ở giữa hai tầng này. Chỉ cần lật tầng thức ăn phía trên lên là có thể thu hoạch giun và phân ở phía dưới một cách dễ dạng. Trung bình mỗi tuần lễ, thùng giun này sản xuất ra hơn 1 kg phân giun. Phân và giun sinh sôi từ thùng giun của Tuấn được một người dân trong khu vực đem về chăm bón cho vườn rau và làm thức ăn cho đàn gà.

Phân giun trông giống một loại đất mùn và không có mùi. Thức ăn trong quá trình được giun phân hủy có mùi chua nhẹ, rất khó nhận biết được ở khoảng cách xa. Nếu đậy nắp thùng lại thì hoàn toàn không thể ngửi thấy mùi. “Việc nuôi giun trong nhà bếp hoàn toàn bảo đảm vệ sinh”, Tuấn khẳng định.

Mặc dù, nuôi giun tại nhà khá phổ biến ở nhiều nước trên thế giới, nhưng ở Việt Nam có thùng giun trong nhà vẫn bị coi là… bẩn thỉu. Khi đưa ra ý tưởng nuôi giun, Tuấn đã phải hứng chịu sự phản đối gay gắt từ các bạn cùng trọ. Thuyết phục mãi anh mới tiến hành được ý tưởng này, với điều kiện phải bảo đảm vệ sinh cho nhà trọ.

Việc xử lý rác sinh hoạt bằng giun đã chứng minh được hiệu quả thiết thực. Nguyễn Anh Tuấn đang ấp ủ dự định kết hợp giữa việc nuôi giun và trồng rau sạch tại nhà để tận dụng nguồn phân giun hữu ích.

Theo tài liệu hướng dẫn, giun cần được tưới ẩm thường xuyên. Nhưng theo kinh nghiệm của Nguyễn Anh Tuấn, giun nuôi trong thùng có nắp đậy sẽ luôn duy trì được độ ẩm do nước ít bị bốc hơi, vì vậy không cần phải tưới thêm nước. “Đổ rác vào thùng” là công việc duy nhất để duy trì sự sống của giun.

Có thể tận dụng những vật có sẵn để nuôi như: chum, chậu, thùng phuy, can nhựa, xô nhựa, những bể nước không còn sử dụng v.v… Cũng có thể đóng thùng nuôi giun gồm nhiều tầng chồng lên nhau.

Thùng nuôi giun phải đảm bảo có thể chứa được thức ăn cho giun và không làm thay đổi nhiệt độ của thức ăn. Nước trong thức ăn khi lắng xuống phải có chỗ thoát, để phần thức ăn bên dưới không quá ẩm. Đóng thùng nuôi giun phải đảm bảo kín, không cho giun bò ra ngoài, bỏ trốn khỏi nơi nuôi. Thông thường các thùng làm bằng gỗ hoặc nhựa.

Việc xử lý rác hữu cơ bằng giun thuận tiện và sạch sẽ hơn nhiều so với kiểu xử lý truyền thống là cho vào túi ny lon và vứt ra đầu ngõ, một loại phân bón rất tốt cho cây trồng