Kỹ thuật trồng cây dổi

Thứ ba, 18/05/2021

Dổi ăn hạt (dổi, dổi ngọt, dổi lúa) là cây bản địa gỗ lớn, thường xanh, cao 25-30 m, đường kính trung bình từ 40-60 cm, thân tròn thẳng, gốc có bạnh vè nhỏ. Dổi thường phân bố các tỉnh Bắc Trung Bộ và Tây Nguyên.

1. Đặc điểm cây dổi

Dổi thuộc loại cây thân gỗ lớn cây trong rừng.
Cây trưởng thành có thể cao hơn 30m, đường kính thân cây tới hơn 1m.
Thân cây thẳng tăm tắp, tròn đều, phân cành cao.
Gỗ dổi có mùi thơm đặc biệt, thớ gỗ mịn, vàng, vân gỗ đẹp, sắc nét, gỗ nhẹ và bền, không bị mối mọt, không bị cong vênh nên có giá trị kinh tế cao.
Người dân thường tìm gỗ Dổi để làm nhà (nhà gỗ), làm sàn gỗ, đóng đồ nội thất hay làm những sản phẩm mỹ nghệ…
Bên cạnh lấy gỗ, đồng bào dân tộc Mường ở đây sử dụng hạt dổi như một loại gia vị và loại thuốc chữa bệnh.
Vỏ cây và hạt dổi có nhiều tác dụng trong việc trị đau bụng, làm thuốc kích thích tiêu hóa, chữa đầy hơi, ăn không tiêu và hữu dụng trong việc chữa sốt.
Tinh dầu chiết từ hạt và thịt quả dổi chứa safrol 70,2% (thịt quả) và 72,9% (hạt) và methyl eugenol 18,5% (hạt), 24,2% (thịt quả). Tinh dầu chiết từ thân chủ yếu chứa camphor 23,8% và safrol 14,3%.
Cách dùng hạt dổi làm gia vị gần tương tự như khi ta dùng tiêu (nhưng thơm hơn rất nhiều).
Cây dổi càng lâu năm sẽ cho càng nhiều hạt và hạt càng thơm, ngon.
Quả khi chín sẽ bung ra cho những hạt Dổi chín đỏ căng mọng.
Hạt Dổi to khoảng bằng hạt ngô, khi được đem phơi khô sẽ chuyển từ màu đỏ sang màu cánh gián hoặc màu đen bóng.

2. Điều kiện gây trồng

- Khí hậu: Lượng mưa trung bình từ 1.500-2.500 mm/năm và lượng mưa phân bố đều giữa các tháng trong năm; không có các hiện tượng cực đoan như sương giá, sương muối, nhiệt độ thấp dưới 0⁰C.

- Địa hình: Độ cao so với mực nước biển dưới 1.500 m; đất có độ dốc dưới 35 độ.

- Đất đai: Đất feralit đỏ vàng, vàng đỏ, xám vàng phát triển trên sa thạch, phiến thạch, đá mắc ma axit, phiến thạch mica, granit, bazan, liparit; đất còn tính chất đất rừng, sâu, ẩm, thoát nước. Độ dày tầng đất trên 50 cm; pH: 3,0-5,0; hàm lượng mùn trên 2%.

- Thực bì: Bao gồm trảng cỏ, cây bụi đang phục hồi, rừng thứ sinh nghèo sau khai thác, vườn hộ, vườn rừng.

3. Kỹ thuật trồng, chăm sóc

- Nguồn gốc cây ghép: Cành ghép được lấy từ những cây trội và vườn vật liệu đã được xây dựng để cung cấp cành ghép.

-  Tiêu chuẩn cây giống: Tuổi cây ghép 4 - 6 tháng; Chiều cao từ mặt bầu ≥ 40 cm, chiều dài cành ghép ≥ 20 cm. Cây sinh trưởng tốt, vết ghép liền sẹo, cây không cong queo, sâu bệnh. Cây đã được đảo bầu và giảm nước tưới trước khi trồng 15 - 30 ngày.

- Mật độ trồng: Trồng tập trung mật độ 500 cây/ha (cự ly 4x5m); trồng phân tán với các diện tích nhỏ hơn 0,5 ha.

- Xử lý thực bì: Phát thực bì toàn diện, cắt thành đoạn nhỏ rải khắp bề mặt, không đốt vật liệu hữu cơ sau phát.

- Làm đất: Nơi có điều kiện thuận lợi, độ dốc dưới 15% làm đất toàn diện bằng cách phát thực bì, cày xới toàn bộ diện tích bằng cơ giới. Nơi có độ dốc trên 15% làm đất cục bộ, đào hố kích thước 50 x 50 x 50 cm. Hố đào trước khi trồng ít nhất 1 tháng để phơi ải. Lớp đất mặt để riêng để trộn với phân bón lót và lấp hố.

- Bón lót: Lượng bón cho 1 hố: 2 kg phân vi sinh + 0,5 kg phân NPK (16:16:8), trộn với lớp đất mặt cho xuống dưới hố, lấp hố trước khi trồng 10-15 ngày.

- Trồng cây: Thời vụ trồng vào mùa xuân tháng 1-3; mùa mưa tháng 6-8; sau trồng 1 tháng kiểm tra và trồng dặm những cây bị chết.

- Chăm sóc: Phát thực bì, cỏ dại, xới vụ gốc 4 lần/năm; bón thúc, lượng bón/cây: 1-2 kg phân hữu cơ vi sinh + 0,5- 1 kg phân NPK (16:16:8). Bón 2 lần/năm; lần 1 vào tháng 1-2, lần 2 vào tháng 6-7). Đào rãnh rộng 10-15 cm; sâu 10-15 cm, xung quanh gốc đường kính 1,0-1,5 m; rắc đều phân sau đó lấp đất. Năm thứ 2, năm thứ 3 tiến hành chăm sóc như năm thứ nhất.

- Phòng trừ sâu bệnh: Đối với giổi ăn hạt thường hay xuất hiện bệnh đốm lá. Vết bệnh màu nâu đen, gây hại trên mặt lá, vết bệnh tập trung nhiều trên phiến lá. Bênh gây hại vào mùa mưa ẩm, thiếu ánh sáng. Khi cây bị bệnh tiến hành cắt bỏ những cành lá bị bệnh nặng, thu gom đốt, tránh lây nhiễm nguồn bệnh. Khi chớm bị bệnh bón NPK cân đối, không bón thừa đạm. Sử dụng một trong các loại thuốc Cholorothalonil hoặc Chitosan + Polyoxin hoặc Tricoderma theo hướng dẫn sử dụng.

- Tỉa cành, tạo tán: Trồng giổi ăn hạt để có năng suất cao cần phải tạo được tán thấp và rộng.

+ Giai đoạn 1: Tiến hành trong 2-3 năm đầu, cây cao 1,5 m thì bấm ngọn, để cây ra nhiều nhánh chính, loại bỏ cành yếu và những chồi cành vượt để tạo ra cây thấp có tán rộng bề ngang.

+ Giai đoạn 2: Từ năm thứ 4 trở đi; sau thu hoạch, loại bỏ những cành tăm, cành tán thấp (mọc từ cành cấp 1 và cấp 2) tạo độ thông thoáng để hạn chế sâu bệnh. Thời gian tiến hành tỉa cành vào tháng 11-12 hàng năm./.

4. Hướng dẫn chăm sóc định kì hàng năm

Rừng trồng được chăm sóc trong 5 năm liền:

Năm thứ nhất:

Sau khi trồng 2-3 tháng phát quang thực bì, dây leo, cỏ dại xâm lấn cây mới trồng, làm cỏ xới đất xung quanh gốc cây rộng 1m.

Năm thứ hai: chăm sóc 3 lần

Lần 1vào đầu vụ xuân, phát dây leo bụi rậm xâm lấn cây trồng.

Lần 2 vào đầu mùa mưa, vun xới quanh gốc trong phạm vi 1m, kết hợp bón phân NPK(5:10:3) lượng bón 200g/ cây. Lần 3, phát quang thực bì dây leo, cây bụi xâm lấn cây trồng vào cuối mùa mưa.

Năm thứ ba: Chăm sóc 2 lần

Lần 1 vào đầu vụ xuân, phát quang thực bì, dây leo cây bụi xâm lấn cây trồng.

Lần 2, phát thực bì, dây leo, xới vun gốc kết hợp bón phân NPK như năm thứ hai.

Sau khi trồng 2-3 năm khi thấy tán cây phù trợ ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây dổi cần phải điều chỉnh mật độ cây phù trợ.

Năm thứ tư và thứ năm, chăm sóc 1 lần/ năm.

Nội dung chăm sóc gồm phát dây leo, bụi rậm, cây bụi, loại bỏ cây sâu bệnh, cây không mục đích có tán lớn ảnh hưởng đến cây trồng trong băng, rạch .

Nguồn: giongcaytrong.org, khuyennongvn.gov.vn (TL)

Tags