Phòng trừ sâu bệnh cho cây bưởi

Thứ năm, 23/05/2019

Sâu vẽ bùa gây hại trên các lá non, nặng nhất là các đợt lộc ra sau lộc xuân chinh vụ. Sâu non đục lớp dưới biểu bì thành những đường ngoằn nghèo làm cho lá bị biến dạng.

1. Sâu vẽ bùa

* Tác hại:

Sâu vẽ bùa gây hại trên các lá non, nặng nhất là các đợt lộc ra sau lộc xuân chinh vụ. Sâu non đục lớp dưới biểu bì thành những đường ngoằn nghèo làm cho lá bị biến dạng.

Sâu vẽ bùa (Phyllocnistis citrella)

* Biện pháp phòng trừ:

Bón phân trước khi ra lộc 15 - 20 ngày và tưới nước đủ ẩm tạo điều kiện cho các đợt lộc ra tập trung, tỉa cành tạo cho vườn có độ thông thoáng.

Dùng một trong các loại thuốc có tác dụng nội hấp, thấm sâu như: Antaphot 25EC, Reasgant 3.6EC, Abamine 1.8EC, Dầu khoáng DC-Tron plus...

2. Rệp

* Tác hại:

Rệp muội, rệp kim, rệp sáp có đặc điểm chung là chích hút dịch trên các chồi non, ở lá, thân, cành, rễ và cuống hoa quả, làm cho các lộc non bị thui chột, lá phát triển kém, dị hình, màu sắc, mẫu mã, chất lượng quả xấu;
khi mật độ rệp quá nhiều sẽ làm vỏ, rễ cây bị nứt, tạo vết thương hở rất thuận lợi cho các nấm bệnh xâm nhập và gây hại cây. Chất bài tiết của rệp là môi trường thuận lợi cho nấm muội đen phát triển trên thân, lá và làm giảm sự quang hợp, trao đổi chất của cây; ngoài ra rệp muội còn là môi giới truyền bệnh Tristeza trên cây Bưởi.

Rệp kim gây hại trên thân

Rệp sáp gây hại quả

* Biện pháp phòng trừ:

+ Phát quang các cây dại trong và xung quanh vườn bưởi vào các tháng 11-12 làm mất nơi cư trú qua đông của rệp;

+ Thường xuyên tỉa cành, tạo tán thông thoáng;

+ Nếu tỷ lệ hại thấp, bắt trực tiếp hoặc ngắt các lộc bị hại mang tiêu hủy; khi phát hiện >10% số lộc có rệp, sử dụng các loại thuốc hoá học đặc trị rệp hoặc thuốc Supracide 40 EC, Suprathion 40 EC... phun kép 2 lần cách nhau 7-10 ngày.

3. Sâu đục thân, đục cành

* Tác hại:

- Sâu đục cành: Sâu non nở nằm ở vỏ cành non gặm phần nhu mô để sống, khi đủ tuổi sâu đục vào cành theo phần lõi ăn sâu về phía thân cây, cứ khoảng 10-20cm sâu mở một lỗ nhỏ để thở và thải phân. Sâu trú ngụ cho đến khi vũ hóa.

- Sâu đục thân, gốc: Con trưởng thành là loài xén tóc sao (toàn thân có nền trắng hoặc xanh điểm chấm đen). Ban ngày trú ngụ ở ngọn cây và gặm phần vỏ non làm thức ăn, ban đêm xuống phần gốc cây đẻ chứng cài bên trong lớp vỏ. Sâu non nở ra gặm vỏ thân cây để sống và tạo thành một khoanh rãnh, quanh thân, phân đùn ra như mùn cưa, khi sâu tuổi lớn đục vào phần gỗ thành đường hầm ngoằn nghèo ngược lên phần ngọn làm nơi trú ngụ. Sau gần một năm sâu hóa vũ gặm lớp vỏ mở một lỗ để thoát ra ngoài và tiếp tục một vòng đời.

* Biện pháp phòng trừ:

+ Biện pháp thủ công: Tháng 4 - 5 hàng năm theo dõi thời gian xuất hiện và đẻ trứng của sâu trưởng thành; dùng vợt bắt diệt sâu trưởng thành hoặc dùng thuốc trừ sâu có vị độc, lưu dẫn nội hấp cao phun định kỳ (6-10ngày/lần) vào phần vỏ quanh gốc cây để xua đuổi trưởng thành, diệt trứng và sâu non mới nở. Khi phát hiện thấy sâu hại, cắt bỏ cành héo bắt sâu non. Dùng dây thép, dây phanh xe đạp luồn vào vết đục chọc chết sâu non ở thân cành hay gốc cây.

+ Biện pháp hóa học: Khi sâu non đã đục vào sâu trong thân dùng một trong các loại thuốc trừ sâu: Gà nòi 95 SP, Ofatox 400 EC, Regent 800WG... pha thuốc với nồng độ 5-10 % cho vào bơm tiêm, bơm trực tiếp vào lỗ sâu đục, sau đó lấy đất sét bịt miệng lỗ đục.

4. Ruồi vàng hại quả

* Tác hại:

Ruồi vàng đẻ trứng vào phần tiếp giáp vỏ và thịt quả, giòi non nở và gây hại phần cùi bưởi làm cho thối nhũn gây rụng quả; trong năm ruồi thường đẻ trứng gây hại quả bưởi mạnh nhất từ cuối tháng 6 đến tháng 11.

* Biện pháp phòng trừ:

+ Vệ sinh vườn sạch sẽ, thông thoáng để hạn chế nơi trú ẩn của ruồi; Thu dọn tiêu hủy quả rụng để hạn chế sự lây lan phá hoại.

+ Dùng bẫy thức ăn hoặc bả FLYKIL 95EC; VIZUBON-D để dẫn dụ và diệt ruồi. Đặt bẫy bả từ tháng 6 đến tháng 11 hàng năm. Phun phòng trừ bằng thuốc Ento-Pro 150 SL trước khi thu hoạch 1 tháng.

5. Nhện đỏ, nhện rám vàng

* Tác hại:

Có một số loài nhện gây hại trên cây cam tuy nhiên nhện đỏ và nhện giám vàng là nhóm gây hai chủ yếu.

Nhện vàng Nhện đỏ

- Nhện đỏ

+ Thời điểm xuất hiện: Xuất hiện vào thời điểm cây có các đợt lộc, nụ hoa, ở thời kỳ lá chuyển sang bánh tẻ và giai đoạn từ lúc đậu quả đến khi túi tinh dầu trên vỏ quả bưởi hoàn thiện. Nhện gây hại nặng ở các tháng 4-6 và tháng 8-10 là các thời kỳ chuyển mùa từ xuân sang hè và từ hè sang thu.

+ Triệu chứng: Nhện trưởng thành và nhện non sống ở trên lá, chích hút dịch lá, tạo nên các vết châm nhỏ li ti màu trắng vàng. Khi mật độ cao chúng có mặt cả trên quả, cành bánh tẻ. Bị hại nặng cả lá, quả có màu xanh hanh vàng, lá cong hình thuyền, giảm khả năng quang hợp, cây còi cọc. Nhiệt độ thích hợp cho nhện sinh trưởng và phát triển gây hại ở 25^oc, thởi tiết hanh khô.

- Nhện rám vàng:

+ Thời điểm xuất hiện: Xuất hiện cùng thời điểm với nhện đỏ, khi cây xuất hiện các đợt lộc, lá và đậu quả (khoảng tháng 4, 6, 8).

+ Triệu chứng: Cả nhện trưởng thành và nhện non đều tập trung chích hút dịch trên vỏ quả, làm cho vỏ quả biến màu từ màu xanh sang màu xỉn, màu xi măng, quả bị dị dạng, khô; nếu bị gây hại nặng quả non sẽ bị rụng sớm.

* Biện pháp phòng trừ cho nhóm nhện:

+ Thường xuyên tưới nước giữ ẩm cho vườn cây và nên tưới theo dạng phun mưa trên toàn bộ bề mặt tán cây, quả sẽ có tác dụng rửa trôi nhện và hạn chế mật độ nhện trên đồng ruộng.

+ Cắt tỉa tạo tán cây thoáng, chăm sóc cây chu đáo nhất là bón phân cân đối để kích thích cây sinh trưởng tăng tính chống chịu sự gây hại của nhện.

+ Khi phát hiện nhện xuất hiện với mật độ 5 con/lá hoặc quả thì sử dụng luân phiên các loại thuốc hoá học có phổ tác động hẹp, đặc trị đối với nhện để phun trừ. Có thể sử dụng một trong các loại thuốc như: Abatimec 3.6 EC; Catex 3.6 EC; Comite 73 EC; Dầu khoáng DS 98.8 EC; Reasgant; Angun 5 WG, ...để phun theo liều lượng và nồng độ hướng dẫn trên bao bì (sử dụng luân phiên thuốc BVTV để tránh hiện tượng nhện kháng thuốc).

6. Bọ xít muỗi

- Đặc điểm hình thái và sinh học

Bọ xít muỗi (Helopeltis sp.) thuộc họ Miridae, bộ Cánh nửa Hemiptera) Trưởng thành giống con muỗi lớn, miệng kiểu vòi chích hút. Thân màu xanh lá mạ, con cái dài 4 – 5 mm, con đực nhỏ hơn, đầu màu nâu và có các vệt, dải màu vàng, mắt màu nâu đen. Râu đầu dài màu nâu, đốt cuống râu to và dài hơn đốt roi râu, càng về cuối đốt roi râu càng nhỏ có màu nâu sẫm hơn.

Trứng bọ xít muỗi rất nhỏ, thường đẻ rải rác hoặc từng cụm 2 – 4 trứng trên trái non hoặc trên gân lá, trứng đẻ sâu trong biểu bì có hình bầu dục, màu trắng trong phía đầu nhỏ của trứng có 2 sợi lông dài lộ ra ngoài mô cây, khi trứng sắp nở có màu vàng cam.

Ấu trùng có 5 tuổi, hình thái gần giống trưởng thành, di chuyển chậm.

Khi mới nở có màu vàng ánh, cơ thể có nhiều lông, tuổi 2, 3, 4, 5 có màu xanh vàng. Tuổi 5 cơ thể dài 4,3 – 5 mm. Hai mắt màu đỏ, chùy và mầm cánh màu vàng phía cuối có viền đen, mầm cánh phủ hết đốt bụng thứ 4.
Vòng đời của bọ xít muỗi từ 27 – 45 ngày tùy vào nhiệt độ và môi trường sống của chúng.

- Triệu chứng gây hại:

Bọ xít muỗi gây hại từ giai đoạn ấu trùng cho đến lúc trưởng thành, chúng dùng vòi chích vào các mô non trên gân lá non, chồi non, trái non để hút nhựa. Vết chích trên các chồi non thường có hình bầu dục và vết chích khá lớn, nếu chồi bị nhiều vết chích sẽ héo và chết khô.

Vết chích trên trái lúc đầu tạo ra một vòng tròn mờ như có vết dầu loang và có lớp nhầy sau đó chuyển sang màu màu nâu nhạt đến đậm, cuối cùng thành vết sẹo tròn màu nâu trông như bệnh ghẻ nhám. Trên trái bưởi bị hại nhẹ, tại vị trí các vết châm sẽ kém phát triển hơn các phần trái bình thường, nên các vết sẹo có xu hướng bị lõm hoặc gồ lên làm vỏ quả bưởi xấu mã, giảm giá trị thương phẩm, dễ tạo điều kiện cho vi sinh vật hại trú ngụ và xâm nhập.

Vết sẹo do bọ xít muỗi gây hại trái bưởi.

- Điều kiện phát sinh, phát triển

Trong vùng trồng bưởi có xen các vườn mận hoặc trồng ổi xen với bưởi đây cũng là những cây ký chủ của bọ xít muỗi, tạo nên nguồn thức ăn của chúng dồi dào và hiện diện quanh năm, là điều kiện rất tốt cho chúng phát triển mạnh khi gặp điều kiện thuận lợi lây lan gây hại bưởi.

Bọ xít muỗi hoạt động mạnh vào sáng sớm hoặc chiều tối, trời âm u chúng hoạt động cả ngày, buổi trưa trời nắng ít hoạt động ẩn nấp trong tán lá. Thời tiết nóng ẩm, mưa nhiều (nhiệt độ 20 – 29⁰C, ẩm độ trên 85%) và vườn bưởi trồng dày có nhiều bóng râm mát, thích hợp cho bọ xít muỗi phát triển.

- Biện pháp phòng trừ.

+ Cắt tỉa bỏ cành nhánh không cần thiết cho vườn thông thoáng.

+ Không trồng những cây là ký chủ phụ của bọ xít muỗi trong vườn.

+ Bảo vệ thiên địch của bọ xít muỗi: nhện, chuồn chuồn, bọ ngựa, bọ rùa, đặc biệt là kiến vàng.

+ Phun thuốc bảo vệ thực vật khi cây ra chồi, lá non mới nhú hoặc phát hiện quả non có nhiều vết chấm li ti. Nên chọn những loại thuốc trừ sâu ít độc với thiên địch.

Bọ xít muỗi là đối tượng gây hại rất khó phòng trị, do đó để áp dụng thuốc bảo vệ thực vật hiệu quả nên phun thuốc vào chiều mát hay sáng sớm là thời điểm bọ xít muỗi tập trung gây hại, ít di chuyển sẽ hiệu quả hơn.

7. Bệnh vàng lá gân xanh (Greening)

* Tác hại:

Khi bị nhiễm bệnh lá bắt đầu chuyển sang màu vàng ở gân lá và vùng lân cận rồi cả phiến lá có màu vàng hoặc khảm vàng, đôi khi gân lá bị biến hoá, lá bệnh trở nên ròn, mép lá uốn cong ra ngoài và thường bị rụng sớm. Các lá non ra sau nhỏ và biến vàng tương tự như hiện tượng thiếu kẽm. Các cành nhánh bị khô, rễ tơ và rễ nhánh bị huỷ hoại khiến cây bị suy thoái và chết. Cây bệnh thường ra hoa trái vụ và có thể vẫn cho quả. Quả sinh ra từ cây bệnh thường bị biến dạng, tâm quả bị vẹo và có nhiều hạt lép, phẩm chất kém. Bị bệnh sớm cây thường bị tàn lụi ngay trong 1 - 2 năm sau khi trồng. Rầy chổng cánh là môi giới truyền bệnh.

* Biện pháp phòng trừ:

+ Sử dụng cây giống sạch bệnh; áp dụng các biện pháp kỹ thuật chăm sóc vườn cây khỏe, bón phân cân đối sẽ giúp cây kháng bệnh tốt hơn; cắt bỏ những cành cây có triệu chứng bệnh, cây bị bệnh nặng thì chặt bỏ và tiêu hủy, xử lý đất, trồng xen cây ổi để xua đuổi rầy hoặc luân canh các cây trồng khác; kiểm tra vườn cây thường xuyên kịp thời phát hiện sâu rầy và loại bỏ những cành, cây nhiễm bệnh.

+ Khi xuất hiện rầy chổng cánh (là môi giới lây truyền bệnh) phun bằng các loại thuốc sau: Actara 25WG; Emaben... phun kép 2 lần cách nhau 7-10 ngày.

Chú ý: Nên tuân thủ nguyên tắc “4 đúng” khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.

Trích tài liệu tập huấn chuyển giao KHCN Đông Bắc Bộ 2019 (TL)

Tags