Phương pháp ghép cây Bonsai

Thứ tư, 16/01/2019

Ghép cây là một cách rất hay để chăm sóc cây bonsai, nhưng không may thường bị hiểu sai và do đó không được sử dụng đúng mức. Chỉ với một chút kiến thức về kỹ thuật ghép bonsai và một chút thực hành, người chơi bonsai ở mức độ trung bình đã có thể thành công trong việc ghép cây.

1. Chuẩn bị dụng cụ ghép

– Bản thân cây chọn ghép phải khỏe mạnh và có sức sống. Thường thì cây nên được thay chậu khoảng một năm trước khi được ghép. Việc cắt tỉa rễ cũng như các hoạt động chăm sóc tốt nhất sẽ giúp cây phát triển tốt và làm tăng sức sống của cây. Điều này dẫn đến việc tạo một nguồn dưỡng chất hoàn hảo cho chồi non mới và đẩy nhanh quá trình liền mối ghép.

– Hãy chuẩn bị trước đầy đủ các dụng cụ làm vườn cần thiết. Một khi một chồi non được tỉa xong, nó cần được đặt vào đúng chỗ và được bao bọc lại ngay lập tức. Bạn phải thực hiện các thao tác một cách hiệu quả và không chần chừ. Tuy nhiên, vội vàng quá sẽ gây nguy hiểm cho cả cây và tay của bạn, vì thế hãy đặt mọi thứ gần tầm với và trong vị trí thích hợp nhất.

– Hãy dùng loại rêu ẩm New Zealand vì nó giữ độ ẩm rất tốt và dễ sử dụng. Ngoài ra, các dụng cụ làm vườn của bạn càng phải sắc bén càng tốt. Bạn cần một cây kéo xén thật bén, một cây dao sắc chuyên dùng để ghép cành, một con dao đã xài cũ hơn, một con dao đục khắc, một vài túi ni-lông (cắt thủng một phần của chúng trước để bọc chồi non vào dễ dàng hơn) và vài sợi dây để buộc túi ni-lông quanh chỗ ghép.

– Dụng cụ bị mòn có thể gây hại đến những mô sống của cây. Chúng cũng gây khó khăn cho việc tiến hành ghép cây và cũng khá là quan trọng đối với sự an toàn của bạn. Dao, kéo mòn có thể trượt đúng những lúc không ngờ nhất và có thể dẫn đến việc cây của bạn sẽ được làm màu mỡ hơn bởi chính máu của bạn đấy! Vì thế, bạn phải chuẩn bị cả đồ mài dụng cụ làm vườn để bạn có thể mài dao kéo của mình sau một vài thao tác cắt tỉa.

2. Kỹ thuật ghép chồi bonsai

– Hãy chọn lựa những chồi giống tốt trước khi ghép. Chúng phải thật khỏe mạnh, đừng ngẫu nhiên chọn đại mà phải chọn những chồi còn trong giai đoạn tiềm sinh. Nhờ thế mà cây ghép sẽ có thể đánh thức chúng. Nếu chồi của bạn đã bắt đầu sinh trưởng mất rồi thì chúng sẽ đòi hỏi nhiều dưỡng chất hơn khả năng cung cấp của cây ghép, cũng sẽ không có đủ thời gian để mối ghép liền lại, chồi non sẽ khô chết. Vì thế, chồi giống cần có thời gian để quen dần và phụ thuộc vào cây mới trước khi bắt đầu phát triển.

– Trước tiên bạn cần đánh dấu những vị trí bạn muốn cho ra một cành mới trên thân cây. Có thể dùng một viên phấn hoặc dung dịch bút xóa để đánh dấu lên vỏ cây. Khi làm dấu xong, hãy làm bong lớp vỏ sần sùi già cỗi ở những vị trí ấy bằng một con dao cũ. Vỏ cây gỗ thông khá cứng và có mủ, nên đừng dùng lưỡi dao chuyên dùng để tỉa chồi vì nó sẽ bị mòn.

– Sau đó lau sạch các vết đánh dấu trên vỏ cây. Tiếp theo hãy chuẩn bị chồi giống đầu tiên. Một số người đề nghị rằng hãy cắt tất cả các chồi giống cùng lúc và để ngay trước mặt để tỉa ngay khi cần. Nhưng tốt nhất là chỉ nên cắt từng chồi khi cần sử dụng đến, điều này sẽ tránh cho việc chồi bị khô héo. Chỉ khi bạn là một người ghép chiết cây chuyên nghiệp với hàng trăm mối ghép đang chờ thì mới phải cắt chồi sẵn thành từng nhóm như vậy thôi! Hãy dùng cây kéo xén nhẹ nhàng cắt chồi non được chọn như trong hình.

– Nên bỏ bớt một số lá nhọn trên chồi mới cắt, chỉ để lại 4 – 5 cặp lá là được. Hãy dùng kéo xén vì tước chúng bằng tay có thể làm hỏng chồi giống.

– Lúc này thì chồi giống đã được chuẩn bị nhưng chưa được tỉa xén. Bây giờ việc cần làm là chuẩn bị xén thân cây để ghép. Dùng chiếc dao đục, đặt lưỡi của nó chếch phía trên điểm sẽ ghép một góc khoảng 30 – 35 độ, rồi xén xuống. Thao tác này được dùng cho các cành nằm ở phần dưới của thân cây. Còn đối với các cành phía trên gần đỉnh, hãy tạo vết cắt sao cho cành mới sẽ mọc theo hướng tự nhiên nhất có thể.

– Việc xén tỉa chồi giống là việc quan trọng nhất. Thao tác này cần được thực hiện trên một bề mặt nhẹ êm để tránh làm hỏng chồi và làm mòn lưỡi dao. Bắt đầu tỉa nhát đầu tiên ở một bên mặt chồi như hình chụp. Kết thúc nhát cắt ngay vị trí đã cắt chồi ra khỏi cành khi nãy. Sau đó lật mặt bên kia và thực hiện một nhát cắt giống như vậy ở vị trí đối diện nhưng dài hơn một chút.

– Phần dưới cùng của chồi nên được tỉa phẳng phiu. Nếu nó có dạng góc, hãy tỉa lại sao cho 2 vết cắt giao nhau một cách chính xác. Nếu không thì mặt tiếp xúc của chồi sẽ không ghép được với gốc ghép. Những thao tác cắt tỉa này cần được thực hiện nhanh chóng, dứt khoát và chính xác. Đó chính là điều cốt yếu góp phần thành công cho quá trình ghép cây.

– Sau đó, lập tức đặt chồi giống lên gốc ghép. Bề mặt dài hơn tiếp xúc dọc theo mặt gỗ của gốc ghép. Càng tiếp xúc với mặt gỗ sâu bên trong thì cơ hội ghép thành công càng cao.

– Tiếp theo cần phủ lớp rêu ẩm lên phần mới ghép để giữ độ ẩm. Dùng dây chuyên dùng nối mối ghép buộc chỗ nối lại. Chừa một đoạn dây hơi dài ra để bạn có thể dùng cho bước tiếp theo. Lấy túi ni-lông phủ lên chồi mới ghép, cẩn thận phủ cả những lá nhọn của nó, phần miệng túi ni-lông được cắt hở ra thì đối diện với thân cây. Sau đó thì buộc miệng túi ni-lông lại một cách bảo đảm, chú ý phủ luôn cả lớp rêu ẩm để chúng không thể lan ra ngoài miệng túi. Bởi như vậy sẽ làm mối ghép mất hết độ ẩm và bị khô.

3. Kỹ thuật ghép rễ bonsai

Đối với tác phẩm bonsai, rễ còn là yếu tố làm tăng thêm vẻ đẹp, cũng như tạo cảm giác già cỗi (nhất là rễ lồi trên mặt đất). Do đó một cây bonsai hoàn chỉnh phải có một bộ rễ hoàn chỉnh, không thể khiếm khuyết (tất nhiên để che lấp sự khiếm khuyết đó người ta sẽ sử dụng nhiều cách như dùng cỏ, rêu, đá để che chắn). Nhưng tôi thiết nghĩ là chúng ta nên tạo nơi khiếm khuyết đó một số rễ cần và đủ. Để làm được điều này chỉ còn cách là ghép rễ.

Chủng loại cây ghép rễ:

Nói chung tất cả các chủng loại cây dùng làm bonsai đều có thể ghép rễ, thí dụ: cần thăng, mai chiếu thủy, gừa, sanh, si, sộp v.v... miễn là chúng cùng loài với nhau.

Phương pháp ghép rễ:

Trước hết ta chọn một cây nhỏ cùng chủng loại với gốc sao cho tương đối phù hợp với dáng thế của cây và ý muốn dàn dựng bộ rễ nơi khiếm khuyết đó.

Nhổ cây bonsai ra khỏi chậu và giũ sạch đất, dùng dụng cụ tỉa cành cây tỉa bớt cành lá.

Dùng một lưỡi khoan - vừa bằng đường kính cây nhỏ mà ta muốn lấy làm rễ - khoan xuyên gốc cây bonsai nơi mà ta muốn rễ mọc ra từ đó.

Sau đó ta nhét cây con vào lỗ đã khoan cho xuyên suốt gốc cây và ló ra ngoài từ 2cm - 3cm, lấy dây buộc chặt để cố định rễ ghép ở nơi muốn ghép. Lấy mỡ bò trộn ký ninh hoặc mác-tít trét kín khe hở ở hai đầu để nước không ngấm vào. Xong trồng lại vào chậu đã thay phân đất mới kết hợp sửa bộ rễ cũ và mới theo ý muốn. Tưới cây và để vào nơi thoáng mát, khuất gió khoảng một tháng rồi chuyển dần ra nắng.

Cây con dùng làm rễ sẽ nẩy chồi khắp nơi ở cả hai đầu và ta để cho nó phát triển tự do. Trong vòng 4 - 6 tháng thì cây con dùng làm rễ sẽ lớn dần ra bít kín những khe hở và dính liền da với gốc ghép. Sau đó ta cắt nốt 2cm - 3cm phần ló ra cho sát gốc ghép và lảy hết những cành lá mọc ở rễ ghép. Như thế ta đã có được một bộ rễ như ý vì đã dính liền với nhau nên chúng nuôi sống lẫn nhau.

Với phương pháp ghép rễ này ta có thể ghép cùng lúc 3 - 4 rễ quanh gốc. Lúc đầu mới nhìn ta dễ phân biệt ra rễ ghép vì nó có màu sáng hơn gốc. Nhưng càng về lâu thì màu rễ và gốc sẽ giống nhau nên rất khó phân biệt.

Quốc Bảo tổng hợp

Tags