Những tấm gương người thầy sống đẹp

Thứ năm, 17/01/2019

Các thầy, cô giáo trẻ ở huyện vùng cao, biên giới Mường Lát (Thanh Hóa) đã băng rừng, lội suối đến từng bản vận động phụ huynh cho con đến trường, đưa hàng trăm học trò ra lớp.

1. Thầy giáo hiến đất xây làng, trồng cây làm kinh tế

Cộng đồng người Cơ Tu sống cheo leo giữa núi rừng Trường Sơn hùng vĩ dọc hai bên biên giới Việt - Lào. Người dân nơi bốn mùa lạnh giá này gọi thầy Pơloong Đíp (36 tuổi) là người mang đến mùa xuân.

Thầy Pơloong Đíp trò chuyện cùng bà con Cơ Tu ở vùng cao biên giới - Ảnh: TRẦN HÙNG CƯỜNG

Ông Tả Ngon A Đuh - trưởng thôn Atu 2, xã Axan, huyện Tây Giang, Quảng Nam - kể: "Dân Atu 2 nhiều năm không còn đói, bà con có đất, nhà, văn minh như hôm nay có công lớn của thầy Đíp".

Hiến đất mở bản

Ông A Đuh bước ra hiên nhà văn hóa cũng là căn nhà thơm mùi gỗ mới của vợ chồng anh Pơloong Đíp, dang tay khoanh một vòng lớn vào không trung. Hướng theo ông A Đuh chỉ, ngôi làng với hàng chục mái nhà sàn kiên cố nằm quần tụ lại giữa vùng đất thoáng đãng hiện rõ.

Từng lớp dây điện kéo ngang qua tầm mắt hút vào làng. Giữa bãi đất trống là lưới bóng chuyền, thanh niên quây quần chơi bóng. Nếu không có mái nhà sàn đậm nét Cơ Tu, nhìn chẳng khác ngôi làng ở miền xuôi.

Ông A Đuh nói mảnh đất hơn 3ha trước đây vợ chồng anh Đíp trồng sâm làm kinh tế. Từ năm 2016, những hộ dân đầu tiên được anh đưa đến mảnh đất này dựng nhà sinh sống, dần dần bà con kéo về một đông. Đến nay, khu đất có 40 hộ với 172 nhân khẩu sinh sống.

Với anh Đíp, việc hiến đất dựng làng Atu 2 là việc con cháu Atu nên làm. "Vận động được bà con về đây sống với vợ chồng tôi còn vui hơn cả thu hoạch vụ sâm được mùa" - anh nói.

Anh Đíp nói bà con Atu muôn đời nay ở nhà tạm bợ cheo leo vách núi. Muốn đến nhà nhau phải lội đường rừng, vắt bu đầy chân. Điện không thể kéo đến bản. Vợ chồng anh tiên phong về dựng nhà ở vùng đất mới, bà con trong bản gần như ruồng bỏ anh, cho rằng Đíp là người bỏ gốc rễ, cội làng.

Vợ khóc, nhưng Đíp vẫn tin cái gì đúng thì bà con sẽ nghe theo. Anh đến từng nhà khó khăn sống hun hút trong hẻm núi khuyên nhủ, động viên, hỗ trợ cả chi phí, công sức dựng nhà. Rồi mọi thứ đổi thay như ngày hôm nay.

Tuổi thơ cơ cực

Là người làm kinh tế giỏi nhất hai thôn Atu 1 và Atu 2 nhưng nhắc về những ngày cơ cực, Pơloong Đíp vẫn không giấu được bùi ngùi. Bố là người Lào gốc Thái sang Việt Nam buôn bán rồi lấy vợ. Có lẽ vì mang trong mình hai dòng máu và ngấm cái chất nhà nòi thương gia mà tư tưởng của Đíp khác nhiều với những người trong bản.

Nhưng bố qua đời năm Đíp 3 tuổi. Gia đình rơi vào cảnh khó khăn. Hồi đó dân làng đói triền miên, đi hái rau rừng, đào củ mài ăn qua bữa. Từ năm 1984-1989, Đíp dạt sang làng Pả Non (Lào) đi ở đợ, không được đến trường. Cơm không đủ ăn, áo không đủ mặc, nhiều ngày Đíp đứng nhìn vào lớp học.

Thấy Đíp giải được những bài toán mà học sinh trong lớp không làm được, thầy giáo gọi Đíp vào lớp học. Học xong tiểu học, trung học, Đíp tìm xuống huyện xin giúp việc nhà vừa ôn thi đại học. Đêm đến khi làm xong hết việc, Đíp lại chong đèn học bài.

Rồi Đíp là người đầu tiên của bốn xã giáp biên giới huyện Tây Giang đỗ ĐH. Chàng trai núi rừng Trường Sơn lại tay trắng nhập học ĐH Sư phạm, rồi quyết chí học thêm bằng ĐH Nông lâm Huế. Đíp nói ký ức những ngày cơ cực tìm con chữ vẫn in sâu trong trí nhớ của anh.

Năm 2009, với hai bằng đại học trong tay, anh từ chối lời mời làm giáo viên của một trường THPT có tiếng ở TP Hội An. Anh viết đơn xin về xã Axan để thực hiện ước mơ, công tác ở Trường THCS Lý Tự Trọng (xã Axan).

Giúp dân đứng trên đôi chân mình

Ngày anh mới về nhận công tác, Trường THCS Lý Tự Trọng được người ta gọi vui là "Trường Mẹ Con" bởi học sinh mới lớp 6, lớp 7 đã có vợ có chồng, đi học phải địu theo con đến lớp. Thầy Đíp quyết định phải thay đổi nhận thức về giáo dục. Hằng ngày sau giờ đứng lớp, anh cùng các thầy cô đến tận bản vận động con em đến trường.

Nhưng việc xóa nạn tảo hôn là một vấn đề nan giải. Tuyên truyền bằng lời nói không được, anh quay sang tổ chức chương trình văn nghệ, đóng kịch phê phán nạn tảo hôn, thầy bói, thầy cúng... Bà con rất ghét những việc Đíp làm, họ giận anh đến chẳng buồn nhìn mặt.

Bằng những nỗ lực của anh và chính quyền, thôn Atu xóa hẳn nạn tảo hôn từ năm 2010. Những hủ tục cũng dần được xóa bỏ. Nhà có người qua đời không còn phải mổ lợn, đâm trâu đãi làng. Thầy Đíp tổ chức quỹ khuyến học, chương trình Làng Atu nở hoa để vinh danh gương con em trong xã đậu ĐH.

Sau 4 năm, anh Đíp giữ chức phó hiệu trưởng Trường THCS Lý Tự Trọng nhưng tiếp tục hành trình đi sâu về với bản làng. Anh nhận nhiệm vụ tại điểm Trường phổ thông Dân tộc bán trú - THCS liên xã Ch’ơm - Gari.

Về dạy học ở trường biên giới, thầy Đíp xem đó là cơ hội được gần dân hơn. Những kế hoạch mới tiếp tục được anh Đíp vẽ ra. Sau khi hiến đất kêu gọi dân bản tập trung xuống vùng bằng phẳng sinh sống, anh bắt đầu hành trình áp dụng những gì học được trong Trường ĐH Nông lâm.

"Nhờ đi học, tôi mới nhận ra quê mình có nhiều loài cây quý, có thể nhân giống để sản xuất quy mô" - anh Đíp nói. Vợ chồng anh Đíp nuôi gà vịt, thả trâu bò, lấy phân trồng cây, canh tác đất trồng sâm, trồng táo mèo làm kinh tế. Thấy vợ chồng anh làm được, bà con làm theo, cần gì thì vợ chồng anh tận tình chỉ bày. Dần dà từ khi chỉ trồng mỗi năm một vụ lúa và phó mặc cho thiên nhiên, nay bà con bản Atu làm hai vụ, biết xen canh, canh tác đất.

2. Thầy cô băng rừng đưa trò đến lớp

Thầy giáo Nguyễn Văn Quý - phó hiệu trưởng Trường phổ thông dân tộc ban trú THCS Mường Lý - dưa em Mua Thị Dúa trở lại lớp học - Ảnh: HÀ ĐỒNG

Các thầy giáo Trường phổ thông dân tộc bán trú THCS Mường Lý (Mường Lát, Thanh Hóa) vẫn thường vượt gần 20km đường rừng núi đến với bản Suối Ún (xã Mường Lý).

Đi từng bản, đến từng nhà

Dọc đường đi, gặp nhiều học sinh đang lên nương rẫy cùng bố mẹ, có học sinh đi chơi quanh bản, thầy giáo Nguyễn Văn Quý - phó hiệu trưởng Trường Mường Lý và thầy Hoàng Trọng An liền gặp phụ huynh, học sinh để vận động các em ra lớp.

Sùng Thị La (15 tuổi, ở bản Suối Ún) năm ngoái học xong lớp 6 thì ở nhà đi làm nương cùng bố mẹ, bẽn lẽn khi gặp lại hai thầy giáo cũ. La cho biết: "Em cũng muốn đến trường học cái chữ lắm, nhưng bố mẹ em bắt nghỉ học ở nhà đi làm nương lấy gạo ăn vì gia đình còn khó khăn. Bố mẹ còn nói con gái dân tộc Mông 16, 17 tuổi phải lấy chồng thôi kẻo ế".

Thầy Quý cho biết: "Năm nào cũng vậy, cứ ra Tết Nguyên đán, vào dịp mùa xuân số học sinh nữ dân tộc Mông của trường lại vắng đi nhiều em, vì bố mẹ bắt ở nhà làm nương hoặc đi lấy chồng. Hủ tục tảo hôn, lạc hậu vẫn bám riết đời sống của đồng bào dân tộc Mông nơi vùng cao Mường Lát".

Theo ông Mai Xuân Giang - trưởng Phòng GD-ĐT huyện Mường Lát, những tuần qua hầu hết cán bộ của Phòng GD-ĐT huyện Mường Lát đã về các trường ở xã Tam Chung, Nhi Sơn, Pù Nhi, Trung Lý, Mường Lý, nơi có học sinh người dân tộc Mông để cùng các thầy cô giáo nơi đây xuống tận bản, đến từng nhà vận động đưa học sinh ra lớp.

"Con cố gắng học tốt"

Mua Thị Dúa (dân tộc Mông, học sinh lớp 7B Trường Mường Lý) vừa đi mua đồ cho mẹ về. Giải thích lý do con không đến lớp nữa, bà Thào Thị Sú, mẹ của Dúa, cho biết: "Gia đình tao còn khó khăn lắm. Ba chị gái của Dúa đi lấy chồng rồi, em trai của Dúa mới học lớp 4, nên Dúa phải ở nhà đi làm nương với tao kiếm gạo ăn thôi. Mười sáu, mười bảy tuổi, con gái người Mông còn phải lấy chồng nữa, học nhiều có mà ế chồng à!".

Thầy An tiếp tục vận động bà Sú. Cầm cánh tay bé nhỏ, yếu ớt của Dúa, thầy An nói: "Cánh tay của em Dúa còn yếu lắm, chưa cầm được con dao phát rẫy, cái cuốc bổ đất đồi đâu. Mẹ Dúa phải thương con gái, cho con tiếp tục đến trường học chữ đi, để sau này Dúa có nghề nghiệp ổn định như làm cô giáo, y sĩ, bác sĩ, công nhân như người Kinh, người Thái vậy. Đi học bây giờ Dúa còn được Nhà nước cấp gạo, cấp tiền ăn, tiền chi phí học tập hằng tháng nữa".

Sau khi nghe thầy giáo chia sẻ, bà Sú lặng lẽ vào nhà lấy quần áo, đồ dùng cá nhân của Dúa bỏ vào chiếc túi, đưa cho con gái rồi nói: "Mẹ cho Dúa đến trường cùng thầy giáo đấy. Con cố gắng học tốt để sau này đem cái chữ về với các bản người Mông nhé Dúa". Đôi mắt Dúa sáng lên khi nghe mẹ đồng ý cho tiếp tục đến trường. Dúa bước lên xe máy của thầy giáo Quý trở lại lớp, khuôn mặt tràn đầy niềm vui.

Nhiều hỗ trợ học sinh

Thầy giáo Nguyễn Văn Hà, phó hiệu trưởng phụ trách Trường phổ thông dân tộc bán trú THCS Mường Lý, nói hiện nay các học sinh người dân tộc thiểu số, học sinh nghèo đến trường được hưởng nhiều chế độ của Nhà nước.

Theo đó, tiền ăn trên 500.000 đồng/học sinh/tháng, 15kg gạo/học sinh/tháng, 100.000 đồng hỗ trợ chi phí học tập/tháng. Nhiều năm nay trường tổ chức nấu ăn mỗi ngày hai bữa chính cho gần 300 học sinh ở khu bán trú của trường, đảm bảo đủ chất dinh dưỡng (thịt, cá, trứng, rau, thay đổi tùy bữa), đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

"Đối với các em học sinh ra lớp muộn sau Tết Nguyên đán, nhà trường sẽ tổ chức dạy bù kiến thức cho các em vào các ngày nghỉ cuối tuần vì số học sinh này đều ở bán trú tại trường" - thầy Hà nói

Mai Hà tổng hợp (Theo Tiền Phong)

Tags